Қазақстанда әлеуметтік аударымдар жүйесіне өзгерістер енгізіледі. Олар 2025 жылғы 30 қыркүйектегі № 299 бұйрығымен Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі бекіткен және әлеуметтік аударымдарды есептеу мен төлеу тәртібін жаңартуға бағытталған.
Әлеуметтік аударымдар төлеушілерінің жаңа санаттары
Төлеушілердің жаңа санаттары енгізілді. Енді әлеуметтік аударымдарды тек жұмыс берушілер мен жеке кәсіпкерлер ғана емес, сондай-ақ:
- арнайы салық режимін қолданатын өзін-өзі жұмыспен қамтығандар;
- қатысушыларға табыс төлейтін интернет-платформа операторлары;
- жеке көмекшілерге материалдық пайда төлеген кезде жергілікті атқарушы органдар да төлеуге міндетті.
Өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға арналған мөлшерлеме
Арнайы салық режимін қолданатын өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін бөлек мөлшерлеме белгіленді – табыстың 1%.
Есептеу тәртібі және шектеулер
Егер табыс ең төменгі жалақыдан (ЕТЖ) төмен болса, есептеу ЕТЖ мөлшерінен жүргізіледі, келесі жағдайларды қоспағанда:
- өзін-өзі жұмыспен қамтығандар,
- платформалық жұмыспен қамтылған тұлғалар,
- салық агенттерімен жасалған азаматтық-құқықтық шарттар бойынша тұлғалар,
- жеке көмекшілер және бірыңғай төлем төлеушілер.
Азаматтық-құқықтық шарттар бойынша табыс енді зейнетақы жарналары мен Салық кодексінің 400-бабына сәйкес салықтық шегерімдерді алып тастағаннан кейін есептеледі.
Әлеуметтік аударымдар есептелетін табыстың ең жоғары мөлшері шектеледі – бір төлеушіден айына 7 ЕТЖ-ден аспайды.
Төлеу тәртібі және берешек бойынша шаралар
Енді төлемдер ағымдағы ғана емес, келесі айдың 25-іне дейін болашақ айлар үшін де жүргізілуі мүмкін.
Егер берешек сомасы 6 айлық есептік көрсеткіштен (АЕК) асса, салық органдары берешек сомасы шегінде операцияларды тоқтатады және бюджетке төлемдерден басқа барлық шығыс операциялар бұғатталады.
Әлеуметтік аударымдар жүйесіндегі өзгерістердің салыстырмалы кестесі
| Положение | Бұрын | Қазір |
| Әлеуметтік аударымдарды кім төлейді | Тек жұмыс берушілер, жеке кәсіпкерлер және азаматтық-құқықтық шарттар бойынша табыс төлейтін тұлғалар | Қосылды: өзін-өзі жұмыспен қамтығандар, интернет-платформа операторлары және жеке көмекшілерге материалдық пайда төлеген кезде жергілікті атқарушы органдар |
| Өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға арналған мөлшерлеме | Белгіленбеген | Жаңа мөлшерлеме енгізілді – табыстың 1%-ы |
| Егер табыс ең төменгі жалақыдан (ЕТЖ) төмен болса | Әлеуметтік аударымдар ең төменгі жалақыдан есептелетін | Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен платформалық жұмысшылар үшін және азаматтық-құқықтық шарттары бойынша – нақты табыстан есептеуге болады |
| Азаматтық-құқықтық шарттары бойынша есептеу | Табыс сомасының толық мөлшерінен есептелетін | Енді – табыс зейнетақы жарналары мен шегерімдерді алып тастағаннан кейін есептеледі, бірақ бір төлеушіден 7 ЕТЖ-ден аспауы тиіс |
| Әлеуметтік аударымдар үшін ең жоғары табыс мөлшері | Нақты шектеу болмаған | Шектеу белгіленді – айына 7 ЕТЖ |
| Берешек және шоттарды бұғаттау | Тәуекел санатына байланысты операциялар тоқтатылатын | Енді – берешек 6 АЕК-тен асқан жағдайда, қарыз сомасы шегінде операциялар тоқтатылады |
| Өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың төлем тәртібі | Белгіленген тәртіп болмаған | Енді ағымдағы және келесі айлар үшін төлемдерді келесі айдың 25-іне дейін жасауға болады |
Бұйрық 2025 жылғы 18 қазаннан бастап күшіне енеді, ал жекелеген тармақтар 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап енгізіледі.
Uchet.kz материалдары негізінде
